Idąc ulicą padał deszcz, czyli jak sobie poradzić z imiesłowami przysłówkowymi

Widzicie oczyma wyobraźni ten tytułowy deszcz idący ulicą? Spiesznie przemyka nocą przez wąską ulicę św. Jakuba, w świetle latarni lśnią mokre kocie łby, wiatr rozwiewa mu płaszcz, a on głośno czyta wiersz Staffa.

O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny

I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,

Dżdżu krople padają i tłuką w me okno...

Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną

Zaraz, zaraz, to nie tak miało być! Ale imiesłów przysłówkowy potrafi płatać nam figle.

Inny przykład: „Słysząc muzykę, nogi dzieci od razu ruszyły do tańca”. Ja żem to, nie chwaląc się, uczyniła, ale na szczęście mam bogatą wyobraźnię i jak zobaczyłam te nogi w rajstopkach z wielkimi uszami, to od razu zrobiłam korektę.

Imiesłowy przysłówkowe – proste zasady

W języku polskim mamy dwa imiesłowy przysłówkowe: współczesny i uprzedni. Ten pierwszy opisuje czynność, która ma miejsce w tym samym czasie, co druga („Pisząc te słowa, słucham muzyki”), a drugi coś, co działo się wcześniej („Napisawszy wreszcie post, udostępniłam go na Facebooku”). Używając ich, pamiętamy o tym, żeby wykonawca czynności był ten sam -zarówno tej wyrażonej imiesłowowym równoważnikiem zdania, jak i „zwyczajnego” zdania składowego.

Kiedy szedłem ulicą, padał deszcz.

Kiedy dzieci usłyszały muzykę, ich nogi od razu ruszyły do tańca.

Może i mniejsze pole do wyobraźni, ale za to jaka precyzja wypowiedzi!

I jeszcze jedna przysłówkowa zasada: imiesłów przysłówkowy współczesny tworzymy od czasowników niedokonanych (w końcu post można pisać i ciągle nie móc skończyć), a uprzedni – od dokonanych (napisałam wreszcie).

Imiesłowy przysłówkowe a interpunkcja

Od długiego już czasu zasada interpunkcyjna jest taka, że imiesłów oddzielamy przecinkiem – bez względu na to, czy łączy się z innym wyrazem, czy też nie.

Pisząc artykuł, piję kawę.

Pisząc, piję kawę.

Wypiwszy kawę, umyłam kubek.

Nie stawiamy przecinka wtedy, gdy używamy imiesłowu „wyjąwszy” – oznacza on słowo „oprócz”.

Oprócz paskudnej zupy z mleczu od śledzia mogę zjeść wszystko.

Wyjąwszy paskudną zupę z mleczu od śledzia mogę zjeść wszystko.

Nie używamy go też w zwrotach „począwszy od” czy „poczynając od”.

Mam nadzieję, że począwszy od dziś poradzicie sobie z imiesłowami przysłówkowymi.